کاوش موضوع آرتمیا
صفحه اصلی
آرتمیا
آرتمیا (نام علمی: Artemia) جانداری است سخت‌پوست که در آب‌های شور زندگی می‌کند. دریاچه ارومیه در ایران، یکی از غنی‌ترین منابع آرتمیا در جهان شمرده می‌شد ولی به دلیل فروکش کردن آب دریاچه ارومیه، جمعیت آرتمیا در دریاچه ارومیه کاهش چشمگیری داشته‌است. آرتمیا در صنایع پرورش میگو و ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در دنیا سالانه بیش از ۲۰۰۰ تن سیست آرتمیا معامله می‌شود و به خصوص از خود آرتمیا یا سیست آن در تغذیه مراحل نوزادی ماهیان، سخت پوستان و نرم‌تنان و … سود می‌برند.
بر اساس اسناد علمی اولین گزارش مکتوب علمی دربارهٔ آرتمیا متعلق به آرتمیای دریاچه ارومیه می‌باشد که در اوایل قرن دهم میلادی توسط اصطخری – جغرافیدان ایرانی- در دو کتاب صور الاقالیم و نیز در کتاب مسالک و ممالک تحت عنوان سگ آبزی نام برده شده‌است. در این کتاب‌ها آورده شده‌است که «بادربایکان (به آذربایجان) دریایی هست که آن را دریای ارمیه (ارومیه) خوانند آبی شور دارد و هیچ جانوری نباشد و گویند که سگ آبی باشد گرد بر گرد این دریا همه عمارت و نواحی است و از این دریا تا مراغه سه فرسنگ باشد و تا ارمی دو فرسنگ و درازای این دریا پنج روز است بر خشک و در آب چون باد راست بود بیک شب بیرون شوند.»
بعدها در سال ۹۸۲ میلادی (اواخر قرن دهم میلادی) در کتاب حدود العالم بار دیگر حضور آرتمیا در دریاچه ارومیه گزارش شده‌است، در این کتاب اینگونه نوشته شده‌است: «و دوم دریای کبوذان (دریای کبودان = دریاچه ارومیه) بارمینیه (به ارمینیه = به ارومیه = در ارومیه) درازاء او پنجاه فرسنگ است اندر پهنای سی فرسنگ. اندر میان این دریا دهیست کبوذان (کبودان، نام یکی از جزایر دریاچه ارومیه‌است) گویند و این دریا بدان ده بازخوانند و از گرد او آبادانیست و اندر او هیچ جانور نیست از شوری آبش مگر کرم.»
مینورسکی در ترجمه انگلیسی کتاب حدود العالم واژه «ارمینیه» را ارمنستان ترجمه کرده‌است که لغت‌نامه دهخدا در توضیح واژه «کبودان» به صراحت به این اشتباه اشاره و واژه صحیح «ارومیه» معرفی کرده‌است؛ و آن را ناشی از اشتباه لفظی می‌داند. اما مسئله جالب اینکه، پروفسور سورجلوس رئیس مرکز رفرانس آرتمیای دانشگاه خنت بلژیک، یکی از اسامی قدیمی آرتمیا را «کرم آب شور» (brine worm) اعلام کرده‌است. شلوسر، آرتمیا را تحت عنوان «یک حشره ناشناس» معرفی کرده؛ از این رو او نیز لفظ آرتمیا را در نوشته خود به کار نبرده زیرا در سال ۱۸۱۹ یعنی ۶۴ سال بعد از شلوسر، شخصی به نام لیچ برای اولین بار نام علمی آرتمیا را پیشنهاد و استفاده کرده‌است. حدودالعالم نخستین کتاب جغرافیا به زبان فارسی است. این کتاب به سال ۹۸۲ میلادی نوشته شده و به جغرافیای عمومی پرداخته‌است ولی نام مؤلف کتاب معلوم نیست. بدین ترتیب باید اذعان داشت که حدود ۸۰۰ سال قبل از شلوسر (هزار سال پیش از این)، در کتاب حدود العالم، اولین کتاب جغرافیای فارسی، آرتمیا برای نخستین بار از دریاچه ارومیه به صورت یک مستند علمی گزارش شده و شلوسر در واقع اولین تصویر شماتیک از آرتمیا را ترسیم کرده‌است.
برای سال‌ها این موجود را فقط به عنوان یک جانور سخت پوست و در محدوده کتابهای جانورشناسی می‌شناختند و در سال ۱۹۳۰ یا ۱۹۳۳ دانشمندی به نام Alvin sealo کاربرد آن را برای پرورش ماهی پیشنهاد کرد. در ۱۹۳۹ ارزش آرتمیا به عنوان یک غذای اساسی در پرورش نوزاد آبزیان شناخته شده بود. در اواخر دهه ۱۹۴۰، با افزایش علاقه به ماهیان زینتی گرمسیری؛ ارزش تجاری آرتمیا دو چندان شد. شرکت حکیم سلامت زنده رود، برای اولین بار در دنیا توانست با استفاده از دستگاه سوپر درایر پیشرفته، موفق شد از پودر آرتمیا جهت مصارف دارویی و غذایی استفاده کند. از دیگر سو، در سال ۱۸۹۹ دانشمندی به نام Gunther دریاچه ارومیه را بررسی کرد و آرتمیای موجود در آن را همان آرتمیا اورمیانا نامید، و سپس در سال ۱۹۷۶ دانشمندانی با نام‌های Bowen و Clarck آرتمیای دریاچه ارومیه را دوباره از نظر سیستماتیک مورد بررسی قرار دادند و بار دیگر نام آرتمیا اورمیانا را تأیید نمودند.
در دو دهه اخیر در بلژیک مرکزی تحت عنوان I.S.A یا International Study of Artemia درست شده که در سطح جهانی و به‌طور وسیع بر روی آرتمیا کار می‌کند.... بیشتر در ویکی پدیا
